Dawniej otyłość była postrzegana jako symbol dostatku i bogactwa, a u kobiety — piękna i płodności. Obecnie lansowany jest ideał człowieka szczupłego i wysportowanego, choć jest tyle pokus, przez które trudno osiągnąć ideał. Dbałość o właściwą wagę, aktywność fizyczną i prawidłowe żywienie zalecają nam zarówno lekarze specjaliści, jak i dietetycy. Jednak problem otyłości narasta, a do zaleceń mało kto się stosuje.
Co to jest otyłość?
- Otyłość jest zaburzeniem homeostazy przemiany energetycznej spowodowanym nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, w wyniku czego dochodzi do zwiększenia magazynowania tego nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.
- Otyłość jest chorobą przewlekłą, której towarzyszą liczne powikłania ze strony układu krążenia i innych narządów.
- Otyłość narasta na świecie w alarmującym tempie i częściej dotyczy krajów rozwiniętych ekonomicznie, co jest spowodowane nadmierną podażą pokarmów głównie tłuszczów oraz zmniejszoną aktywnością ruchową. Ilość nadmiernej tkanki tłuszczowej można określić dzięki Indeksowi Masy Ciała (BMI). Osoby z BMI powyżej 25 mają nadwagę, natomiast osoby z BMI powyżej 30 są oceniane jako osoby otyłe.
Przyczyny otyłości
Po pierwsze jemy zbyt dużo, nie dbając o właściwy dobór spożywanych pokarmów. Po drugie — współczesne życie pozwala nam na coraz bardziej leniwe życie. Fotel w samochodzie, fotel w biurze, fotel przed telewizorem— to codzienny rozkład zajęć wielu z nas. Na skutki nie trzeba długo czekać. A otyłość jest chorobą — nie leczona zaprowadzi nas prędzej czy później do lekarskich gabinetów i na szpitalne łóżko.
Czym grozi otyłość?
Nadmiar kilogramów nie jest problemem tylko estetycznym. Nadmiar tkanki tłuszczowej to choroba, grożąca w dodatku rozwojem innych chorób. Wyodrębniono dużą liczbę schorzeń, co do których nie ma wątpliwości, że są w dużej mierze konsekwencją otyłości.
Należą do nich:
- choroba zwyrodnieniowa stawów,
- bóle krzyża,
- cukrzyca typu 2,
- hiperlipidemia (podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów),
- choroba wieńcowa,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia miesiączkowania,
- żylaki i zakrzepica żylna,
- obrzęki i cellulit,
- zespół bezdechu sennego.
Widzimy, że zdrowie ludzi otyłych jest mocno zagrożone. Niektóre skutki otyłości nie są groźne, inne — jak np. choroba wieńcowa, zaburzenia oddychania w czasie snu czy nadciśnienie wpływają nie tylko na jakość, ale i na długość życia. Nie można pominąć jeszcze jednej grupy groźnych chorób, które — jak wykazały badania ostatnich lat — też znacznie częściej występują u ludzi otyłych. Są to nowotwory.
- U otyłych kobiet stwierdzono większe ryzyko zachorowania na raka piersi i trzonu macicy, u mężczyzn — na raka okrężnicy i gruczołu krokowego. Szczególnie niebezpieczną postacią otyłości jest tzw. otyłość brzuszna. Ten sposób odkładania się tkanki tłuszczowej stwarza szczególne zagrożenie powikłaniami kardiologicznymi. Mniej szkodliwe jest odkładanie tkanki tłuszczowej na pośladkach i biodrach.
Dlaczego ludzie z nadmierną masą ciała nie zrobią z tym porządku, skoro źle się czują i grożą im różne schorzenia, które skracają życie, a w dodatku ich leczenie pochłania mnóstwo pieniędzy?
Dla kogoś, kto nigdy nie był gruby, utrzymanie prawidłowej masy ciała wydaje się sprawą łatwą, jak np. oddychanie. Tymczasem nadmierna masa ciała to skutek wielu czynników, od genetycznych począwszy, poprzez sposób odżywiania w dzieciństwie, decydujący o ilości komórek w tkance tłuszczowej, które zostają nam na całe życie, nawyki dietetyczne, mające m. in. podłoże kulturowe, wpływ stresów i frustracji, tryb życia utrudniający regularne spożywanie posiłków, wreszcie łatwa dostępność tuczącej żywności — fast food, chipsy, kaloryczne napoje orzeźwiające. Czynników wpływających na masę ciała można by wyliczyć o wiele więcej. Mniej jeść i więcej się ruszać! Im wcześniej pojmiemy ogrom zagrożeń płynących z lekceważenia postępującej nadwagi czy otyłości, tym lepiej dla nas. Tym bardziej, że większość przyczyn i objawów tego schorzenia możemy usunąć we własnym zakresie, bez skomplikowanych kuracji i połykania garściami coraz droższych lekarstw. Co prawda przyczyny powstawania otyłości mogą być różne (powinien ustalić je lekarz), ale droga utraty zbędnych kilogramów jest jedna: zmniejszenie spożycia pokarmów przy równoczesnym zwiększeniu wydatku energetycznego (m.in. przez zwiększenie aktywności fizycznej). Każda osoba otyła je za dużo w stosunku do potrzeb własnego organizmu, bo z nadmiaru jedzenia odkłada się tkanka tłuszczowa. Gdy ilość jedzenia obniżymy poniżej tych potrzeb, organizm sam uruchamia własne zapasy tłuszczowe. Jedni w takich sytuacjach chudnąć szybciej, inni wolniej, ale nie ma takich ludzi, którzy by nie mogli schudnąć. Często poważną przeszkodą są nasze głęboko zakorzenione nawyki i upodobania żywieniowe. Dlatego, gdy decydujemy się na skuteczny program redukcji masy ciała, potrzebna jest wytrwałość, cierpliwość oraz znajomość podstawowych zasad racjonalnego żywienia.
